Wat is coachen wel? Wat niet?

En waarom zou je je laten coachen?
Lees de blog of beluister de podcast
Juni 2024

De term ‘coach’ is een containerbegrip geworden. Het wordt te pas en te onpas gebruikt. In deze blog leg ik je uit wat coachen wel is en wat niet en wat het verschil is met therapie. Je ontdekt wat mijn groter plaatje is als Ontwikkelingsgerichte NLP-coach en mijn achterliggende visie. Je vindt ook een antwoord op de vraag "Waarom je laten coachen?".

 

Deze blog is een weergave van de podcast #12 - Wat is coachen wel? Wat niet? 

Oorsprong van het woord 'coach'

Het woord ‘coach’ komt van het Hongaarse woord ‘kocsi’ wat ‘uit Kocs’ betekent. Kocs is een dorp in Hongarije waar in de 15e eeuw een nieuw type vervoer werd ontwikkeld; namelijk een rijtuig met een betere ophanging wat voor meer comfort zorgde tijdens de lange reizen over de hobbelige wegen van destijds.

 

Een ‘kocsi’ brengt je op een snelle en efficiënte manier van het startpunt naar een doel

In de loop van de tijd werd het woord ‘kocsi’ in andere talen overgenomen. In het Duits werd het ‘Kutsche,’ in het Frans ‘coche,’ en uiteindelijk in het Engels ‘coach.’

 

Het woord begon in het Engels als een term voor een rijtuig, maar evolueerde later naar de betekenis van een persoon die anderen begeleidt of traint, vergelijkbaar met hoe een wagen iemand naar zijn bestemming brengt.

Etymologisch stamt het woord uit de Renaissancetijd. Maar het principe hebben we te danken aan Socrates die een dialoogvorm gebruikte waarin hij vragen stelde om zijn gesprekspartners zelf tot inzichten te laten komen. Socrates gaf geen antwoorden maar stimuleerde de mensen om kritisch na te denken over zichzelf en zelf tot antwoorden te komen. 

 

Dat is voor mij nog altijd het basisprincipe, de rode draad tijdens mijn coachende gesprekken met coachees.

Wat is coachen wel?

Je vindt allerlei definities van wat coachen is. De volgende definitie is voor mij de meest fundamentele.

 

Coachen is een samenwerkingsproces tussen coach en coachee
waarbij de coach het proces van voortgang van de coachee in beeld brengt en structureert
zodat de coachee zichzelf beter leert aansturen om z/h doel te bereiken.


Met voortgang wordt bedoeld de beweging die de coachee maakt op weg naar het vooropgestelde doel. 

Wat is coachen niet?

Diagnoses stellen, adviseren, helpen (d.w.z. het in de plaats van de coachee doen of ongevraagd raad geven), invullen, opleggen, enkel tips & tricks geven, therapie, een koffieklets, suggestieve vragen stellen, persoonlijk opnemen,  je eigen verhaal opdringen (“Oh, maar weet je hoe ik dat opgelost heb?”  en je vertelt als coach je eigen verhaal), oplossingen poneren vanuit jouw perspectief, te empathisch zijn, luisteren zonder vragen te stellen of zonder een interventie te doen, lichaamswerk.

Werkwijze van een coach 

Tijdens een coachingtraject staat het opdoen van nieuwe inzichten centraal. De coachee kan de verworven kennis onmiddellijk toepassen in het dagdagelijkse werk en leven.

 

Welke technieken, werkvormen en methodieken de coach inzet, is grotendeels afhankelijk van de achtergrond van de coach. Bij mij zijn dat heel wat NLP-technieken en ook nog andere technieken waaronder het kernkwadrant van Ofman, het werken met gevoels- en behoeftekaarten, mijn model voor emotioneel leiderschap, transactionele analyse, …

 

Een coach ziet de coachee als een gelijkwaardige gesprekspartner die alle antwoorden in zich heeft en in staat is om stappen te zetten. Dat vind ik heel belangrijk als coach: geloven in het potentieel van je coachee.

 

De coachee heeft een sparringpartner nodig om al die antwoorden vanuit zichzelf naar boven te laten komen. Als coach zorg ik ervoor dat het zelfsturend vermogen van de coachee groeit zodat die weer op eigen benen kan staan en niet afhankelijk wordt van mij. Na vier tot zeven maanden is het traject afgelopen en kan mijn coachee verder. 

Het coachkader

Welke technieken een coach ook gebruikt, een coach werkt best binnen een kader. Een coachkader is het grotere plaatje met een degelijke visie achter. Check het zeker bij jouw coach.

 

Vermits ik niet voor andere coaches kan spreken, leg ik je verder uit hoe mijn coachkader er uit ziet.

Mijn grotere plaatje als Ontwikkelingsgerichte NLP-coach

Het kader waarbinnen ik coach is het Vorkmodel van Vandamme ®. Dit is een meersporenmodel voor welgevormde ontwikkeling. 

 

Wat is welgevormde ontwikkeling?

Het is niet omdat je een doel bereikt, dat het welgevormd is. Wanneer je deze week je W/L-balans in ere gehouden hebt, en je valt de weken nadien weer in je oude patroon, dan is dit geen welgevormde ontwikkeling. Wanneer een manager zijn doel haalt om de omzet te verhogen en dat gaat ten koste van de gezondheid en het welbevinden van zijn mensen, of ten koste van zijn gezin, of ten koste van het milieu, dan is dat geen welgevormde ontwikkeling. 

Het Vorkmodel ®

Als Ontwikkelingsgerichte Coach ga ik met jou aan de slag op 4 sporen: zelfsturing, project, identiteit en groter geheel. Per spoor heb ik typische vragen en oefeningen. 

 

We kijken naar wat je wilt, naar hoe je op weg bent naar je doel, naar wie je wilt zijn en naar het positieve effect hiervan op je collega's en werk, op je gezin, familie, buurt en ook op mens en maatschappij. 

Mijn coachees zeggen me telkens opnieuw dat
 

  • hun wirwar van gedachten 'ont-wikkeld' wordt
  • hun gedachten helderder worden
  • ze meer rust in hun hoofd krijgen


Als coachee boek je voortgang op elk van die vier sporen. Het is dus meer dan enkel een doel halen. Het gaat ook over wie je wil zijn, over hoe je jezelf aanstuurt, over wat het effect is van jouw persoonlijke ontwikkeling op de contexten waar je deel van uitmaakt en over wat je hier te doen en te leren hebt = je missie.

Mijn achterliggende visie

  • Mijn coachees hebben alle antwoorden al in zich. Alleen beseffen ze dat niet altijd. Door in dialoog te gaan komen nieuwe inzichten vanuit jezelf naar boven. Dit gaat dikwijls gepaard met een nieuwe manier van kijken naar zichzelf en de wereld.


  • Onze interactie (tussen coach en coachee) is een fundamenteel en niet te onderschatten proces. Met effect op zowel bewust als onderbewust niveau. Wat er intern bij de coachee gebeurt heb ik – gelukkig – niet in de hand. Vanuit mijn jaren ervaring kan ik je meegeven dat ik een immens vertrouwen heb in dat interne proces. Ik merk het telkens opnieuw wanneer de coachees tijdens een volgende sessie over hun tussentijdse bevindingen en acties vertellen.


  • Iedereen is in staat om persoonlijk te ontwikkelen en stappen te zetten. Ik moet het niet doen voor mijn coachee, ze kunnen het zelf. 


Verschil tussen coaching en therapie

Een coach brengt je dus van punt A naar punt B.

Een coach bekijkt wat er in het hier en nu gebeurt om je aan de hand van interactieve  gesprekken en technieken naar het doel (= toekomst) te begeleiden. De focus ligt dus op het doel.

Een therapeut analyseert het verleden om je huidige gedrag te verklaren. Meestal wordt het verleden uitgepluisd en richt men zich op problemen.  Je krijgt als het ware vanuit je verleden een verklaring voor je huidige situatie. Het voordeel is dat je je verhaal kan doen en dat je een zicht krijgt op je patronen. De valkuil van therapie is dat je in je verhaal van het verleden blijft zitten en dat je je slachtoffer voelt van je eigen verleden.

Ik merk aan de getuigenissen van coachees die een therapeutisch traject achter de rug hebben, dat het jaren praten hen wel inzichten gebracht heeft in de oorzaak van hun problemen maar dat ze geen of weinig stappen vooruit gezet hebben. Ze lopen nog altijd tegen dezelfde dingen aan in hun leven. Vandaar dat sommigen de stap naar coaching zetten.

Toch wil ik je meegeven dat ik als coach ook even naar het verleden kijk met mijn coachees. Ik schrijf bewust ‘even’. Door naar het verleden te kijken krijg je een beter zicht op je patronen. En ik hoef geen jaren te praten met mijn coachees om die patronen te detecteren.

Een voorbeeld: Mieke heeft als kind geleerd om te pleasen. Ze deed alles opdat haar ouders fier zouden zijn op haar. Pleasen werkte destijds. Het beschermde haar tegen afwijzing. Tijdens het coachingtraject ontdekte Mieke dat ze dit patroon van pleasen nu nog altijd doet. Zowel op het werk als in haar gezin.


Mijn vraag aan Mieke is: “Werkt dat patroon van pleasen nu nog voor jou?”

 

Als het antwoord “Ja” is, dan hoeven we er niet verder op door te gaan.

 

Als het antwoord “Neen” is – wat meestal ook het antwoord is! – dan gaat de coaching verder met de zoektocht naar een nieuw patroon. “Wat wil je in de toekomst wel doen in plaats van pleasen?”.

 

Je huidige patronen zijn ooit ontstaan in je verre of minder verre verleden. Patronen zijn niet aangeboren, wel aangeleerd. Je hebt ze jezelf aangeleerd. Vermits die patronen niet aangeboren zijn, kan je ze veranderen! Daarin ondersteun ik jou als coach.

 

Het verschil met therapie is dat in therapie er nogal dikwijls vanuit gegaan wordt dat die patronen bijna niet te veranderen zijn. Coachees vertelden me dat ze de boodschap meekregen dat ze altijd alles persoonlijk zullen blijven opnemen, dat ze nooit hun grenzen zullen kunnen stellen, dat ze nu eenmaal iemand zijn met een negatief zelfbeeld ... 

Waarvoor ga je naar een coach?

Eerst en vooral: ben je ziek, denk je dat je ondersteuning nodig hebt bij fysieke problemen, dan ga je naar een arts. Wil je een diagnose, dan ga je naar een arts, psychiater of bevoegde psychotherapeut.


Je gaat naar een coach om je persoonlijke effectiviteit te verbeteren en je zelfredzaamheid te verhogen. Je wil een persoonlijk doel bereiken.

 

In se kan je alle aspecten van zowel je privé als professioneel leven ter sprake brengen bij een coach. De meeste coaches hebben hun eigen specialiteit en specifieke manier van werken. Vandaar dat ik je hier enkel vertel met welke vragen je bij mij terecht kan. Om meer te weten te komen over andere coaches, bekijk je best hun website of neem je contact met hen op. 

 

Waarvoor kan je bij mij terecht? 
 

  • Je hebt weinig zelfvertrouwen, je voelt je minderwaardig
  • Je zit met angst, faalangst, schuldgevoelens, frustraties, kwaadheid, verdriet,...
  • Je hebt een burn-out of je voelt je burned-out
  • Je staat niet in je kracht als leidinggevende
  • Je hebt weinig energie of je verliest teveel energie in sommige situaties
  • Je wil de balans tussen werk en privé terugvinden
  • Je voelt je niet gerespecteerd op het werk
  • Je staat onder tijds- en prestatiedruk
  • Het klikt niet met een collega
  • Je bent perfectionistisch of hoogsensitief (HSP) en ondervindt daar nadeel van
  • Je hebt onverwerkte traumatische ervaringen
  • Je hebt moeite om je eigen grenzen aan te geven
  • Je reageert te impulsief, te emotioneel, je bent snel geïrriteerd
  • Je neemt wat gezegd wordt persoonlijk op
  • Je ervaart je werk en/of leven niet als zinvol
  • … 


Wat levert een coachingtraject jou op?

  • Je ontdekt de oorzaak van je pijn, van het je niet goed voelen, van het emotioneel reageren. Zo heb je een beter zicht op je eigen valkuilen en patronen


  • Je behoudt je energie en hebt veel minder last van stress


  • Je ontwikkelt een nieuwe mindset waardoor je je valkuilen vermijdt en nieuwe patronen doet
    • Je zegt direct en duidelijk wat je te zeggen hebt en dit op een respectvolle manier
    • Je bent tevreden met hoe je je werk doet
    • Je bepaalt zelf wanneer je ‘ja’ of ‘neen’ zegt
    • Je stelt respectvol je grenzen
    • Je bent innerlijk rustig waardoor je je niet meer onder druk gezet voelt
    • Je reageert rustig op de commentaar van je collega of baas omdat je geleerd hebt vragen te stellen i.p.v. negatief te interpreteren
    • Je leeft en reageert vanuit zelfvertrouwen, vanuit jouw eigen waarden


  • Je bent gelukkig zowel op je werk als thuis


  • Je leidt je leven vanuit wie je diep vanbinnen bent


Lees zeker ook de getuigenissen van mijn coachees. 

Wil je dit zelf ervaren?

Neem dan gerust contact op en maak je afspraak voor een gratis kennismakingsgesprek. Tijdens dit gesprek kan je zeggen waar je tegenaan loopt in je leven en wat je zorgen zijn. We bespreken al kort even wat je wil bereiken met dit traject. Ik leg uit hoe ik te werk ga en jij kan al je vragen stellen. 

Lieve Vander Linden

[email protected]

Over de auteur

Lieve Vander Linden van Deep LeVeL Teams heeft 20 jaar onderwijservaring en is trainer, facilitator van teamontwikkelingstrajecten, ontwikkelingsgerichte NLP-coach, perfectionismecoach en loopbaancoach. Ze is een gedreven trainer, facilitator en coach en haalt in korte tijd veel uit de mensen door haar krachtige reflectieve vragen. 

Wil je meer weten?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief 
en ontvang het gratis e-book

10 tips om feedback te geven met impact